Eğitsel Oyun Tasarımı Modelleri

    Bilgisayar oyunları ilk etapta dikkat ve motivasyonu arttıran bir araç olarak kullanılsa bile günümüzde bilgisayar oyunları ders içinde ana materyal amaçlı kullanılmaktadır. Eğitsel amaçlarla oyun oynamanın arasındaki dengeyi kurmak konusunda dikkatli ve etkin olunmalıdır (Kiili, 2005a). Bu sebeple bilgisayar oyunları tasarlanırken oyun içindeki seviyelerin çok daha dikkatli bir şekilde tasarlanması uygun olacaktır (Pelletier, 2005). Eğitsel oyun tasarımcılarına oyunla öğrenme mekanizması konusunu anlamada faydalı olabilmesi için önerilen Deneyimsel Oyun Modelinde, oyun tasarım sürecine eğitsel kuramlar entegre edilmiştir (Kiili, 2005a). Modelin ikinci sürümü de Kiili (2005b) tarafından geliştirilmiştir. Deneyimsel Oyun Modeli (Experiential Gaming Model) aynı zamanda Csikszentmihalyi (1975)’in oyun tasarımı ve akış teorisi temelinde olan bir modeldir (Şekil 1).

Şekil 1. Deneyimler Oyun Modelinin İlk Sürümü (Kiili, 2005a).

    Bir diğer model ise, Özkan (2018) tarafından geliştirilen Oyun Tasarım Anahtarı modelidir (Şekil 2). Çekirdek modellerden olan ve öğretim tasarımının bir süreç olduğunu ifade eden ADDIE öğretim tasarım modelinin temel alındığı belirtilmiştir. Öğretim tasarım süreci ve oyun yaratıcılık gerektirdiği ve ayrıca oyun mekaniklerinin elementleri arasındaki ilişki sebebiyle esnek bir öğretim tasarım modeli olan Morrison, Ross ve Kemp öğretim tasarım modelinden faydalanılmıştır. Oyuncu deneyimi temelinde tasarımcı için sunulmuş kaynak ve etkili zaman kullanımı amaçlanan oyun tasarım modeli geliştirilmiştir. Modelde, oyun mekanikleri ve elementlerinin belirlenmesi, geliştirme, uygulama, analiz ve değerlendirme gibi aşamalar bulunmaktadır (Özkan, 2018).

Şekil 2. Oyun Tasarımı Anahtarı Modeli (Özkan,2018).

    Başka bir model ise, FIDGE modelidir. FIDGE modeli, oyun gibi ortamlara yönelik bulanıklaştırılmış öğretim tasarımı geliştirme (Fuzzified Instructional Design Development of Game-like Environments) kelimelerindeki baş harflerden oluşan oyun tasarım modelidir (Şekil 3). Öğrenme ortamlarıyla oyunların nasıl birleştirilmesi gerektiği konusunda açıklamalar yapan modellerden biri olduğu belirtilmiştir. Modelde birbirleriyle doğrusal anlamda bağlı olmayan sekiz ögenin birleşimiyle oluşmaktadır. Sosyokültürel çevre, değişim, yönetim, oyuncu deneyimleri, teknoloji, oyunun kullanımı, katılımcılar ve oyunun dinamik öğeleri modelin öğeleridir (Akıllı & Çağıltay, 2006).

Şekil 3. FIDGE Modeli (Akıllı & Çağıltay, 2006).

    Son modellerden biri de Sarmal Eğitsel Oyun Tasarım Modelidir. Birden fazla model (EFM, FIDGE, GOM, EGM ve DGBL) incelenerek geliştirilen bir model olduğu anlaşılmıştır. Eğitsel oyun geliştirmeyi oyun ve eğitsel olarak iki bölümden oluştuğunu ve bu iki bölüm arasında sarmal bir ilişkinin var olduğu fikri ortaya çıkmıştır. İç değerlendirme sürecinin her aşamada (Şekil 4) yapılmasıyla gerideki sürecin içinde geriye dönüşün yapılabilmesini en aza indirebilmek ön görülmektedir (Akgün & diğer., 2011).

Şekil 4. Sarmal Eğitsel Oyun Tasarım Modeli (Akgün & diğer, 2011).

    Alanyazın incelendiğinde eğitsel oyun tasarımı süreciyle ilgili çalışmalar görmek mümkündür. Ünveren Bilgiç (2021)’in yapmış olduğu çalışmada ilköğretim matematik öğretmeni adaylarıyla eğitsel oyun tasarlama ve uygulamadaki süreçlerini incelemeyi amaçlamıştır. Elde edilen bulgular öğretmenler adaylarının eğitsel oyun tasarlama konusunda teorik ve uygulama anlamında bilgilerinde eksiklerinin olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir çalışmada da meslek yüksek okulu öğrencileri için matematik öğretimine yönelik bir eğitsel bilgisayar oyunu geliştirilmiştir ve oyun motivasyonunun öğrenci başarısındaki etkisine bakılmıştır. Yapılan çalışmada, merkezi olarak yapılan sınavlarda matematik dersine yönelik eğitsel oyun kullanımının öğrenci başarı düzeylerinin ve motivasyonlarının arttırılabilir sonucuna ulaşılmıştır (Durgut, 2016). Sonuç olarak bakıldığında pek çok eğitsel oyun tasarımı modeli olduğu bilinmektedir. Bu yazıda bütün eğitsel oyun tasarım modellerine yer yerilmemiştir. Alanyazına bakıldığında modellerde farklı değişkenlerin olduğu görülmektedir. Eğitsel oyun tasarımının daha çok öğretmen ve öğretmen adayları tarafından yapılması alana büyük katkı sağlayacaktır.

KAYNAKÇA

 

Akgün, E., Nuhoğlu, P., Tüzün, H., Kaya, G., & Çınar, M. (2011). Bir eğitsel oyun tasarımı modelinin Geliştirilmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 41-61.

 

Akıllı, K., & Çağıltay, K. (2006). An instructional design/development model for the creation of game-like learning environments: Fidge model. Affective and Emotional Aspects of Human-Computer Interaction: Game-based and Innovative Learning Approaches, 93-112.

 

Ünveren Bilgiç, E: N. (2021). İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Eğitsel Matematik Oyun Tasarlama ve Uygulama Deneyimleri, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 2090-2128.

 

Csikszentmihalyi, M. (1975). Beyond boredom and anxiety. San Francisco: Jossey-Bass.

Durgut, A. (2016). Meslek yüksekokulu öğrencileri için eğitsel matematik oyunu geliştirilmesi ve başarıya etkisinin incelenmesi (Master's thesis, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü).

 

Kiili, K. (2005a). Digital game-based learning: Towards an experiential gaming model. The Internet and Higher Education, 13-24.

 

Kiili, K. (2005b). Educational game design: Experiential gaming model revised. Pori: Tampere University of Technology.

 

Pelletier, C. (2005). Studying games in school: a framework for media education. DIGRA.

 

Özkan Z. (2018). Bir Eğitsel Oyun Tasarım Modeli Önerisi: Oyun Tasarımı Anahtarı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi